Mogłoby się wydawać, że uzależnić można się tylko od substancji psychoaktywnych, jak np. alkohol, narkotyki, papierosy. Nie dla wszystkich jest to oczywiste, jak trudne może okazać się do wyleczenia uzależnienie od ukochanej osoby. Może być ono związane z naszym partnerem, ale również z dzieckiem, przyjacielem czy rodzicem. Jak rozpoznać takie uzależnienie i jak je leczyć?
Uzależnienie emocjonalne od drugiej osoby definiowane jest jako utrata własnej samodzielności. Osoba uzależniona traktuje wówczas drugą osobę jako niezbędną do życia i nie jest bez niej w stanie normalnie funkcjonować. Nie jest to jednak to samo co miłość, poświęcenie czy oddanie.
Czym charakteryzuje się uzależnienie emocjonalne?
Można wyróżnić trzy elementy takiego uzależnienia:
- Upojenie – osoba uzależniona w relacjach z partnerem doświadcza stanu podobnego do euforii. Jest on niezbędny do dobrego samopoczucia dla takiej osoby.
- Zwiększenie „dawki” – osoba uzależniona potrzebuje coraz to większych „dawek” obecności drugiej osoby i spędzania z nią czasu. Jest to chęć posiadania partnera na wyłączność i nieustanna potrzeba dowartościowania. Taka osoba ciągle chce słyszeć, że jest najważniejsza. Zwiększenie „dawki” powoduje wyłączenie pary ze świata zewnętrznego, czyli zamknięcie się na przyjaciół i członków rodziny. Codziennie obowiązki są zaniedbywane.
- Utrata świadomości – istnieje wówczas ryzyko utraty oceny samego siebie i drugiej osoby. Osobowość uzależnionego zlewa się z psychiką partnera. Osoba uzależniona nie potrafi odpowiedzieć na pytanie: „Kim jestem?”. To, co myśli o sobie jest tożsame z opinią partnera na jej
Uzależnienie emocjonalne od partnera oznacza, że kobieta (dużo rzadziej mężczyzna) nie jest w stanie „przetrwać” bez ukochanego, który musi ją nieustannie wspierać. Uzależnienie od chłopaka może być postrzegane jako przejaw egoizmu, gdyż brak samodzielności prowadzi do pozwalania lub wymagania, aby partner robił wszystko za uzależnioną. Uzależniona osoba nie potrafi mieć własnych planów i aspiracji, nie próbuje kierować własnym życiem i podejmować decyzji w swoim imieniu. Taka osoba stoi w miejscu, gdyż boi się, że jakakolwiek decyzja spotka się z brakiem aprobaty ze strony partnera.
Przyczyny uzależnienia emocjonalnego
Podstawową przyczyną uzależnienia emocjonalnego od drugiej osoby jest sposób budowania relacji już w dzieciństwie. Te doświadczenia mają duże znaczenie w późniejszym kształtowaniu się osobowości. Brak zaspokojenia podstawowych potrzeb dziecka ze strony rodziców takich jak: akceptacja, bezpieczeństwo, uwaga, uznanie, miłość, w znacznej mierze prowadzi do wchodzenia w toksyczne relacje. Dziecko wtedy przestaje akceptować samego siebie i jego samoocena jest wyjątkowo niska.
Wówczas, kiedy w późniejszych latach odnajdzie się już bratnią duszę, tę jedyną ukochaną osobę, zbliża się do niej, pielęgnuje miłość i angażuje coraz bardziej. Przecież tak długo oczekiwało się na wielkie porywy serca, nie można tego zmarnować. Związek pochłania wtedy coraz więcej czasu i energii. Coraz bardziej się stara, spełnia oczekiwania, marzenia i zachcianki drugiej strony. Z obawy przed utratą miłości poświęca się coraz więcej, rezygnuje z pasji. Chce uszczęśliwić partnera za wszelką cenę, aby zdobyć gwarancję, że ukochana osoba nas nie zostawi. Błędnie myślimy, że wraz z nadejściem takiej sytuacji, zatracimy wiarę w siebie i w swoje możliwości.
Objawy uzależnienia emocjonalnego
Niestety to wszystko odbywa się kosztem własnych potrzeb. Osoba uzależniona emocjonalnie nie potrafi mieć własnych planów i aspiracji, nie próbuje kierować własnym życiem i podejmować decyzji w swoim imieniu. Brak jej wiary we własne siły ma niską samoocenę. Chcąc zapewnić trwałość relacji, osoba uzależniona emocjonalnie rezygnuje z własnych potrzeb, zainteresowań, przyjaciół na rzecz zaspokajania potrzeb drugiej strony, w związku z tym może nawet zaniedbywać swoje obowiązki np. zawodowe. Przejawia również obawy przed niezdolnością do zatroszczenia się o siebie samą, dlatego też myśl o rozstaniu powoduje ogromny dyskomfort.
Leczenie uzależnień od drugiej osoby
Tak, jak każdy inny nałóg, czy to alkoholizm, narkomania, hazard, podobnie uzależnienie emocjonalne jest trudne do wyleczenia. Jest to destrukcyjny proces, który wpływa na toksyczność związku. Zamiast wzbogacić i polepszyć relację, przynosi skutek odwrotny – niszczy ją. Niejednokrotnie pomocy psychologicznej wymaga nie tylko sama osoba uzależniona, ale też jej partner. Jako para oboje wymagają terapii, jeżeli chcą tworzyć zdrową relację.
Niezależność powinna przejawiać się w tym, że osoba uzależniona zacznie dawać sobie prawo do swobodnego wyrażania emocji, przekonań, nawet jeśli inni np. partner się z tym nie zgadzają. Jej pragnienia staną się równie ważne. Pierwszym krokiem w walce z uzależnieniem emocjonalnym jest uświadomienie sobie problemu i jego przejawów. Następnie powinno nastąpić zastanowienie się nad źródłem zaburzenia. Kiedy już będziesz wiedzieć, skąd bierze się problem, łatwiej będzie z nim walczyć. Trzecim krokiem będą liczne, otwarte rozmowy o uczuciach – zarówno ze strony osoby uzależnionej, jak i partnera.
Można i nawet należy leczyć uzależnienie emocjonalne od partnera. Warto rozpatrzyć również włączenie psychoterapii a w niektórych przypadkach nawet leczenie farmakologiczne. Proces separacji od partnera nie jest łatwy, ale przepracowanie problemu pozwala wytworzyć relację, opartą na nowych, zdrowych zasadach.
Warto jednak pamiętać, że niezależnie od życiowych okoliczności, to my powinniśmy być najważniejsi dla samych siebie. A kiedy zauważymy, że w imię miłości zaczynamy postępować wbrew sobie i własnym przekonaniom, zaniedbujemy to, co dotychczas było dla nas istotne, przestajemy się rozwijać oraz zaspokajać własne ambicje i w związku z tym stajemy się coraz bardziej nieszczęśliwi – z całą pewnością powinniśmy to uznać za sygnał ostrzegawczy.