PROGRAM Młodzieżowego Dyskusyjnego Klubu Filmowego "Iluzjon" działającego przy II LO im. C. Norwida w Krasnymstawie i Krasnostawskim Domu Kultury do realizacji od roku 2000
Ogólne założenia programu
Od 1.09.1999r. w II LO im. C. Norwida w Krasnymstawie wdrażany jest program autorski nauczania języka polskiego w klasach o profilu humanistycznym z elementami edukacji filmowej i plastycznej. Istotą realizacji tego programu jest łączne czytanie klasycznych i współczesnych lektur uzupełnione o oglądanie i interpretację dzieł sztuki filmowej.
Wprowadzenie do programu przedmiotu „język polski” elementów edukacji filmowej wynika z doświadczenia kulturowego współczesności zdominowanej audiowizualizacją form międzyludzkiej komunikacji. Określenie „edukacja filmowa” kieruje uwagę w stronę dydaktyczno – wychowawczych działań i poszerza ich zakres. Taka edukacja to istotny element przygotowania do uczestnictwa w kulturze, rozumianego jako uczestnictwo świadome i selektywne.
Przeobrażenia współczesnej kultury wynikające z faktu upowszechniania środków masowego przekazu stworzyły nowe warunki komunikacji, nową społeczną przestrzeń jej funkcjonowania oraz ukształtowały nowego odbiorcę. Natomiast model humanistycznego kształcenia w szkole tkwi w głównej mierze w tradycji kultury literackiej, której w tym ujęciu, jedynym medium jest książka.
Teoretycznie każdy tekst literacki może stać się przedmiotem filmowej czy literackiej adaptacji. Powieść funkcjonuje obok filmu czy serialu telewizyjnego, dlatego w proponowanym programie edukacja filmowa jest częścią procesu przygotowania ucznia do odbioru kultury w ogóle. Stara się ona pogodzić dwa cele: kształcenie stricte filmowe i kształcenie umiejętności widzenia i rozumienia sztuki kina w kontekście innych zjawisk kultury, głównie literackiej.
W związku z wprowadzeniem do programu klasy humanistycznej elementów edukacji filmowej, zaplanowano założenie Młodzieżowego Dyskusyjnego Klubu Filmowego. Dyskusyjny Klub Filmowy jest zrzeszeniem miłośników sztuki filmowej, którzy nie tylko pragną pogłębić swe wiadomości w tej dziedzinie, ale zamierzają brać czynny udział w popularyzowaniu wartościowych zjawisk artystycznych. Z jednej strony DKF jest szkołą patrzenia na film, sprzyjającą wyrobieniu właściwych kryteriów oceny dzieła sztuki, z drugiej – szkołą kształcenia i rozwijania zaangażowanych postaw.
Cele ogólne MDKF
Przybliżanie tradycji ruchu DKF i popularyzowanie idei DKF wśród młodzieży.
Szerzenie kultury filmowej i pogłębianie wiedzy z zakresu sztuki filmowej.
Wyrabianie właściwych kryteriów oceny dzieła sztuki.
Rozbudzanie aktywności twórczej.
Kształcenie i rozwijanie zaangażowanych postaw poprzez tworzenie przyjaznego środowiska szkolnego.
Zainteresowanie młodzieży środowiskiem lokalnym poprzez edukację filmową.
Integrowanie młodzieży poprzez czynny udział w popularyzowaniu wartościowych zjawisk artystycznych.
Procedury osiągania celów i zasady realizacji programu
Koncepcja programu zakłada wielość metod i form pracy możliwych do zastosowania w ramach zajęć MDKF-u.
Sytuację dydaktyczną tworzy kontakt z tekstem kultury – filmem , który w pierwszej kolejności wywołuje przeżycie estetyczne i budzi spontaniczną refleksję ucznia oraz stymuluje do postawienia hipotezy interpretacyjnej.
Program wymaga stosowania metod aktywizujących, takich jak :
- dyskusja,
- warsztaty umożliwiające ćwiczenia w analizowaniu i interpretacji obrazu filmowego,
- „burza mózgów”,
- ćwiczenia redakcyjne ( pisanie artykułów, recenzji, scenariuszy, wywiadów ).
Obok tego pojawiają się też metody podające (wykład, prelekcja, pogadanka), które mają kształcić umiejętność aktywnego słuchania, selekcjonowania informacji i notowania ich.
W ramach MDKF-u część zajęć ma charakter teoretyczny ( np. omówienie podstawowych pojęć z zakresu teorii i historii filmu ). Większość godzin jest poświęcona oglądaniu filmów na zamkniętych seansach w Krasnostawskim Domu Kultury.
Zamierzone cele MDKF „Iluzjon” realizuje poprzez systematyczne organizowanie:
• projekcji utworów o wysokich walorach artystycznych, poprzedzonych prelekcją i zakończonych dyskusją;
• spotkań z teoretykami, krytykami, twórcami filmowymi, ludźmi sztuki, nauki;
• imprez otwartych popularyzujących wartościowe zjawiska i treści filmowe.
Realizacji celów służy także nawiązanie ścisłej współpracy z Polską Federacją
Dyskusyjnych Klubów Filmowych i firmami dystrybucyjnymi.
Proponowany program wprowadza prezentację obrazów filmowych już w klasie I, zakłada także omówienie tworzywa dzieła filmowego i głównych środków wyrazu filmowego. Film traktowany jest i jako kontekst interpretacyjny dla kształcenia literackiego i jako dzieło autonomiczne.
W ramach edukacji filmowej zaplanowano realizację następujących haseł:
1) filmowe adaptacje dzieł literackich jako przykład interpretacji pierwowzoru ;
2) filmowe wizje epok historycznych ;
3) film jako zwierciadło współczesności ;
4) z problemów genologii filmowej ;
5) związki filmu z prądami artystycznymi sztuki europejskiej .
Jak widać sposób omówienia obrazów filmowych będzie realizowany na różnych poziomach ( morfologia filmu, styl, interpretacja symboli, wartościowanie postaw). Ma to prowadzić do głównego celu edukacji, jakim jest przeżycie rozumiejące.
Struktura programu
Poziom wiedzy wyznaczony jest przez realizacje zaplanowanego materiału filmowego.
Poziom umiejętności zawiera przede wszystkim kształcenie umiejętności odbioru tekstów kulturowych ( film, audycja TV, reklama).
Poziom kształcenia osobowości ucznia uwzględnia takie dyspozycje osobowościowe jak: wrażliwość moralna, empatia, wyobraźnia, intelekt.
Dobór i układ materiału filmowego
W związku z realizacją wyżej wymienionych celów zaplanowano obejrzenie następujących filmów:
Klasa I, semestr I
„Stowarzyszenie umarłych poetów” P. Weira – omówienie filmu w następujących
płaszczyznach:
a) tworzywo (obraz, dźwięk, muzyka, słowo);
b) elementarne części filmu ( kadry, ujęcia, plany, ruchy kamery, ustawienie kamery )
Filmy o epoce:
„Ateny – czasy świetności” – film dokumentalny
„Król Edyp” lub „Medea” P. P. Pasoliniego
„Elektra” M. Cacoyannisa
Dialog z tradycją :
„Antygona w Nowym Jorku” J. Głowackiego – spektakl tv w reż. K. Kutza
Lekcje z teorii filmu: główne środki wyrazu artystycznego w sztuce filmowej.
Zagadnienia:
1) charakterystyka postaci ;
2) konstrukcja bohatera filmowego;
Projekcje filmów:
1) „Imperium słońca” S. Spielberga
2) 2 wybrane filmy z „Dekalogu” K.Kieślowskiego
3) „300 mil do nieba” M. Dejczera albo „Czas Apokalipsy” F. F. Coppoli
Dialog z tradycją w filmie:
„Piłat i inni” film w reż. A. Wajdy
Przegląd Filmowy „Sacrum w Filmie”
Filmowe wizje średniowiecza:
„Siódma pieczęć” I. Bergmana
Wzorce świętości:
„Imię róży” U. Eco – film w reż. J.J. Annauda
„Pieśń słoneczna” („Brat słońce, siostra księżyc”) – film w reż. F. Zeffirellego
Filmy nawiązujące problematyką do epoki:
„Misja” R. Joffe’a
„Andriej Rublow” A. Tarkowskiego
W ramach omówień: czytanie i analizowanie recenzji filmowych z „Kina”,
„Filmu”, „ Filmu na Świecie”, „Tygodnika Powszechnego” i innych czasopism.
Klasa I, semestr II
Ekranizacje dzieł Szekspira:
„Hamlet” L. Oliviera, F. Zeffirellego lub K. Branagha
„Romeo i Julia” F. Zeffirellego i wersja współczesna
„Tron we krwi” A. Kurosawy albo „Tragedia Makbeta” R. Polańskiego
„Sen nocy letniej” M. Hoffmana
Filmowe wizje baroku :
„Pan Wołodyjowski”, „Potop” lub „Ogniem i mieczem” J. Hoffmana
Kreacje przeszłości – prawda o epoce i człowieku - „Amadeusz” M. Formana
Przegląd Filmowy „Sacrum w Filmie”
W ramach omówień – ćwiczenia elementów recenzji filmu.
Zorganizowanie i przeprowadzenie Konkursu Filmowego
Klasa II, semestr I
W kręgu prawd romantycznych - „Nosferatu wampir” W. Herzoga
Śladami romantycznych inspiracji - „Lawa ...” T. Konwickiego,
czyli filmowe „Dziady”
„Pan Tadeusz” w reż. A. Wajdy – epopeja narodowa na ekranie.
Klasa II, semestr II
„Inny Wokulski...” – „Lalka” w reż. W. Hasa
„Nad Niemnem” w reż. Z. Kuźmińskiego
„Chłopi” w reż. J. Rybkowskiego
„Zbrodnia i kara” – film dokumentalny
„Łagodna” – film animowany w reż. P. Dumały
„Wesele” w reż. A.Wajdy
Ćwiczenia redakcyjne : artykuły, recenzje, eseje, scenariusze
Przegląd Filmowy „Sacrum w Filmie”
Zorganizowanie i przeprowadzenie Konkursu Filmowego
Klasa III, semestr I
„Przedwiośnie” w reż. F. Bajona – o poszukiwaniu swojego miejsca
w świecie
„Ferdydurke” w reż. J. Skolimowskiego – adaptacje niemożliwe
Cykl filmowy „Oblicza wojny”:
„Lista Schindlera” w reż. S. Spielberga
„Król Olch” w reż. V. Schlondorffa
„Mefisto” w reż. I. Szabo
Klasa III, semestr II
Obszary nieprzekładalności –„Dolina Issy” Cz. Miłosza –
film w reż. T. Konwickiego
Świat, którego nie można sfilmować w kolorze – „Matka Królów”
J. Zaorskiego.
Przegląd Filmowy „Sacrum w Filmie”
Przegląd „Filmy Społecznego Niepokoju”
„ Człowiek z żelaza” w reż. Andrzeaj Wajdy
„ Człowiek z marmuru” w reż. Andrzeja Wajdy
„ Przesłuchanie” w reż. R. Bugajskiego
„ Miś” w reż. S. Barei
Film surrealistyczny – „Dyskretny urok burżuazji” L. Bunuela
Mistrzowie kina – K. Zanussi
„Iluminacja” w reż. K. Zanussiego
Zajęcia z psychologii reklamy.
Zorganizowanie i przeprowadzenie Konkursu Filmowego
Przewidywane osiągnięcia uczniów
Działania zaplanowane w ramach MDKF-u pozwolą na przygotowanie ucznia do odbioru trudnych dzieł sztuki współczesnej, dlatego w procesie dydaktycznym tak ważna jest edukacja filmowa. We współczesnej rzeczywistości wielomedialnej edukacja filmowa przygotuje ucznia do świadomego odbioru i wyboru informacji, którymi atakowany jest obecnie odbiorca sztuki i środków masowego przekazu. Pojawiające się w procesie uczenia kategorie: „prawda i fikcja”, „realizm”, „przezroczystość” filmu mogą ukazywać pozorność pewnych wartości filmu. Psychologiczny proces identyfikowania się ze zdarzeniami i bohaterami filmu to z jednej strony ogromne wartości filmowego przeżycia, z drugiej zaś pułapki, w których kryje się niebezpieczeństwo poddania się złudzie i manipulacji odbiorczymi nastawieniami. Jego efektem może się stać ubezwłasnowolnienie odbiorcy i słabość wobec agresji przekazu i jego nadawcy, dlatego tak ważne jest kształcenie odbiorcy przekazu filmowego. Takie zadania spełnia MDKF „Iluzjon”, kształtując świadomego odbiorcę sztuki współczesnej, w tym filmowej.
Przewidywane osiągnięcia w zakresie edukacji filmowej
Uczeń potrafi:
Analizować i interpretować wybrane obrazy filmowe.
Wskazać obecność tradycji literackiej we współczesnej kulturze masowej.
Przedstawić przykłady reportażu telewizyjnego jako przejaw zapotrzebowania
na prawdę faktów.
Wyjaśnić pojęcia: „kultura wysoka”, „kultura niska”, „obieg kultury”, „kultura
masowa”, „kultura elitarna”, „arcydzieło”, „kicz”, odnosząc je do konkretnych
obrazów filmowych.
Na wybranych przykładach wskazać związki literatury i filmu .
Oceniać i wartościować poznane filmy, odwołując się do podstawowych kategorii
etycznych i estetycznych.
Wskazać główne kierunki poszukiwań w filmie XX w.
Na przykładach wybitnych dzieł omówić osiągnięcia sztuki filmowej.
W związku z rolą, jaką odgrywa edukacja filmowa w procesie nauczania i wychowania, planowane jest rozszerzenie działalności MDKF-u, zakładanego z myślą o klasie humanistycznej z elementami edukacji filmowej i plastycznej, bo przecież popularyzowanie idei DKF i kultury filmowej w pełniejszym zakresie potrzebne jest nie tylko uczniom klas humanistycznych.
Opracowanie: Ewa Magdziarz - Opiekun MDKF „Iluzjon”
Zatwierdzenie: Edward Kawęcki - Dyrektor II LO